demo

  • Full Screen
  • Wide Screen
  • Narrow Screen
  • Increase font size
  • Default font size
  • Decrease font size
There are no translations available.

Κείμενο στο περιοδικό ΑΝΤΙ γραμμένο το 1977 
Εμπειρία από την συμμετοχή μας στο Πολιτιστικό γραφείο του ΕΜΠ από το 1974 έως το 1977

  Πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας για την κακή πολιτιστική πολιτική της κυβέρνησης και την καλή..... που θα εφάρμοζε στη θέση της η αντιπολίτευση. Θυμίζοντας πως κάποιος άλλος που πολλοί θυμιατίζουν, δεν λανσάρισε καμιά καινούρια πολιτική οικονομία, αλλά επιχείρησε μια κριτική της πολιτικής οικονομίας, λέω πως, εντελώς σχηματικά και συνθηματολογικα φυσικά, αυτό που χρειάζεται είναι μια κριτική της όποιας πολιτιστικής πολιτικής. Όχι γιατί η Α η Β πολιτική δεν είναι σωστή,( για ποιους σωστή ) αλλά γιατί από την ίδια της τη φύση σαν πολιτική, δεν μπορεί παρά να δουλεύει στην κατεύθυνση του οργανωμένου και προγραμματισμένου ευνουχισμού, του οποίου είμαστε, σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό, τα καθημερινά θύματα.

  Όλοι βαδίζουμε με τα πόδια, αν παρατηρήσουμε όμως λίγο, θα μπορούσαμε να διαπιστώσουμε πως καθένας βαδίζει με τον δικό του προσωπικό και χαρακτηριστικό τρόπο. Σήμερα υπάρχουν και τα αναπηρικά καροτσάκια, περισσότερο η λιγότερο αυτόματα. Φτιάχτηκαν για ειδικές περιπτώσεις αναπήρων. Αν τώρα απολαμβάνουμε μια ... συμπαθητική προσπάθεια να πειστεί ο κόσμος να κινείται όχι βαδίζοντας, αλλά με καροτσάκι, γιατί έτσι η κίνηση είναι πιο ...τακτική, καθαρή, μοντέρνα, δείχνει καλό γούστο, κλπ. είμαστε θεατές και θύματα ταυτόχρονα, μιας μαζικής, βιομηχανικής, παραγωγής αναπήρων. ( Δεν έχω απολύτως τίποτε με την τεχνολογία, αλλά μ αυτούς που την χρησιμοποιούν σαν άλλοθι της προσπάθειας τους να συντηρήσουν και εδραιώσουν την συγκεκριμένη θέση τους στην κοινωνία και τον κόσμο.)

  Αισθητήρια όργανα έχουμε, μάτια, αυτιά, αισθητήρια της αφής, της γεύσης, εγκέφαλο, νευρικό σύστημα. Έχουμε, όμως, βλέμμα, ακοή, αφή, γεύση, σκέψη, συναίσθηση. Αν δεχόμαστε πως θέλουμε να γίνουμε υποκείμενα της ζωής μας, της ιστορίας μας, τι σοι βλέμμα, ακοή, συναίσθηση, σκέψη έχουμε. Έχουμε αισθήσεις καθ εαυτές, νου καθ εαυτόν, συνείδηση καθ εαυτή, κι αν όχι η εν μέρει, τι δυνάμεις είναι εκείνες που βοηθούν στο να τείνουμε η απομακρυνόμαστε από αυτή την κατεύθυνση? Την κατεύθυνση, τελικά, της δυνητικής κοινωνίας υποκειμένων ( στην κυριολεξία των όρων) ? Ποιες είναι εκείνες οι δυνάμεις που δεν γίνεται παρά να θέλουν αυτή την ανατροπή ? Πρόκειται μόνο για κάποιες κοινωνικές ομάδες η άτομα η και για κάποια φωτίτσα που αργοκαιει και άλλοτε σκάει, μέσα μας, σε όλους μας

  Το ΑΝΤΙ έκανε μια έρευνα για τα πολιτιστικά προβλήματα, τα προβλήματα αυτού που λέμε πολιτιστική ζωή. Σαν υπ αρ. 1 πρόβλημα της πολιτιστικής ζωής, βλέπω τον προγραμματισμό της από κάποιους, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται συγκεκριμένα συμφέροντα, να αναπαράγονται συγκεκριμένες σχέσεις εξουσίας, και τελικά σχέσεις παραγωγής. Η εξουσία προσπαθεί να προγραμματίζει την πολιτιστική μας ζωή προς την κατεύθυνση της συντήρησης της σαν τέτοιας, κάθε άλλο παρά μας θέλει παραγωγούς της ζωής μας, προοπτική που απειλεί να την καταστρέψει.

  Συντηρεί ηγεμονεύοντας, κατακτώντας τη συγκατάθεση μας, μιλώντας εν ονόματι μας. Αυτή τη συγκατάθεση δεν την κατακτά πείθοντας μόνο, δηλαδή εξηγώντας με λογικές διαδικασίες την πρακτική της. Επιβάλλεται κύρια γοητεύοντας, στηριγμένη σε σχέσεις γοητείας που στήθηκαν στη διάρκεια μιας ολόκληρης ιστορίας και οι καταβολές τους είναι ζωντανές στο σήμερα, μέσα μας,( υπάρχει φυσικά, και μια ολόκληρη ιδεολογική παραγωγή σε πράγμα, εννοώ προϊόντα κουλτούρας συνοδευμένα από την συγκεκριμένη ερμηνεία που αυτή τους δίνει ). Έτσι για παράδειγμα δεν υφιστάμεθα μόνο τη λογοκρισία του κράτους, για την οποία πολλές φορές μιλάμε, αλλά και κάτι άλλο που μερικοί χαρακτήρισαν αυτολογοκρισία. Έτσι ζώντας, βλέποντας, ακούγοντας, στήνοντας-διαλυοντας σχέσεις κλπ. κάνουμε επιλογές, δεχόμαστε και απορρίπτουμε πράγματα στη βάση του γούστου, της συνήθειας, της έλξης η της απώθησης κλπ. συνθήκες που δεν είμαστε σε θέση, τουλάχιστον την ίδια στιγμή, να ερμηνεύσουμε και είναι πράγματι υπό αμφισβήτηση, το κατά πόσο τότε ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας, το κατά πόσο τότε μιλάμε εμείς οι ίδιοι η κάτι άλλο....Τι Άλλο?
  Η εξουσία συντηρεί προγραμματίζοντας. Υπάρχει όμως, ένας κατ εξοχήν εχθρός, κάθε προγραμματισμού. Το πραγματικά καινούριο, η κατ εξοχήν διαφορά, με το παλιό, το Άλλο. Αυτό όμως επειδή δεν μπορεί να προβλεφτεί, προβλέπονται οι συνθήκες που θα αποκλείσουν τη γέννηση του, προβλέπεται ο θάνατος του Αλλού, προβλέπεται ο ΘΑΝΑΤΟΣ. Δεν κατέχω τις γνώσεις να μιλήσω πιο επιστημονικά για το θέμα. Η εμπειρία πάντως με σαφήνεια μου λέει, πως έλεγχος του μέλλοντος - από μας ειδικά για σας - σημαίνει και έλεγχος η καναλιζαρισμα του πόθου, της φαντασίας, της περιέργειας, σημαίνει ίσως την καταστροφή τους, σημαίνει αυτό που απλά λέμε ευνουχισμό. Η εξουσία συντηρεί μιλώντας για πολιτιστική ανάπτυξη και εννοώντας διαδικασίες, μέσα από τις οποίες θα αποδεχτούμε τις αξίες και τα πρότυπα που εκείνη λανσάρει. Έτσι πολιτιστική ανάπτυξη σημαίνει εκμάθηση του ...ωραίου και του ...αληθινού. Λες και υπάρχει Το ωραίο και Το αληθινό. Έτσι ένας περί ωραίου λόγος, μπορεί να είναι και ο κατ εξοχήν φασιστικός λόγος.

  Το παρελθόν είναι αιμάτινο ΚΟΚΚΙΝΟ, πλούσιο σε αντιθέσεις, απειλητικό, η μνήμη του είναι απειλητική. Πλούσια η εμπειρία στις μέρες μας από έξυπνα συντονισμένες προσπάθειες να ξαναγράψουμε την ιστορία στα δικά μας χρώματα, ( ρετρό κλπ. ) να καταστρέψουμε κάθε ιστορική σχέση με το παρελθόν, την ιστορική μνήμη τελικά. Η εξουσία συντηρεί στο μέτρο που καταφέρνει να στήσει μια εικόνα για ένα μέλλον λείο, καλύπτοντας και όχι λύνοντας τις αντιθέσεις. Πως? Κύρια διοχετεύοντας ποσότητα πληροφορίας ( μέσα μαζικής πληροφόρησης και όχι - ακόμη τουλάχιστον - επικοινωνίας ( που θα μας άρεσε να ήταν ), πληροφορίας που υπόσχεται λύσεις, συνταγές, για όσο γίνεται περισσότερα καθημερινά προβλήματα, πληροφορίας που έρχεται να ισοπεδώσει κάθε ατομικότητα ( "προτείνει" Ηθική και όχι ηθική ατομικότητα ) επιβάλλοντας μια κοινωνική λογική η οποία μόνο κοινωνική δεν είναι. Συμπτώματα η πλήξη, η βαρεμάρα, καταστάσεις γενικά που αφαιρούν τη διάθεση για οτιδήποτε το ενεργητικό. Πως θα την αλλάξουμε? Ένας θαρραλέος μίλησε για καινούρια βία.

  Κάθε πολιτιστικό προϊόν που αρνείται σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό την κυρίαρχη λογική, είναι και σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό ρήγμα στο επιχειρούμενο μπετονάρισα. Είναι ρήγμα ένα πολιτιστικό κίνημα δυνατότητα άρθρωσης αντιλόγου, αντίστασης, είναι αυτοάμυνα η ερασιτεχνική καλλιτεχνική παραγωγή. Είναι ρήγματα εκδηλώσεις στηριγμένες στον πόθο, την θέληση - τόσο φως που αιμορραγεί ΘΕΛΩ να αναστηθεί. Είναι ρήγμα κάθε εργασία που βοηθά την ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση μας, τελικά προσπαθεί και αλλάζει, με την συνειδητη συμμετοχη του, την πραγματικότητα ανθρώπινο άτομο. Είναι ρήγμα κάθε επανατοποθέτηση των καθημερινών μας προβλημάτων στη βάση της χαράς, - που δεν έχει τι πως που - κατ εξοχήν βάση εξέγερσης.

  Μετά τη μεταπολίτευση δυο είναι οι κύριες τάσεις στις πολιτιστικές ομάδες πρωτοβουλίας των φοιτητών μέσα στις Σχολές. Η μια εννοεί την πολιτιστική δουλειά σαν μέσο για να περάσουν συνθήματα για τον ιμπεριαλισμό, το φασισμό, τους Αμερικανούς κτλ. Η άλλη την βλέπει, σχετικά αυτόνομα, σαν προσπάθεια ουσιαστικής παρέμβασης στην καθημερινή ζωή μας, μέσα στους ίδιους τους χώρους της δουλειάς μας. Μια παρέμβαση η δεύτερη, που δεν θέλει να είναι περιορισμένη στον "ελεύθερο χρόνο μας", ξεκομμένη από την καθημερινότητα μας, σε ειδικούς χώρους. Ανήκοντας σε μια μεταγενέστερη γενιά, το πολιτιστικό κίνημα που ανέπτυξε στο παρελθόν η Αριστερά το γνωρίζω μόνο από την επιβίωση του στο σήμερα. Αυτό όμως που καθαρά βλέπω, είναι πως το Κράτος της Δεξιάς, ευτυχώς η δυστυχώς, δεν κτίζεται ούτε στηρίζεται μόνο από τις μονάδες αποκατάστασης της τάξης. Ανθίζει διακριτικά και ύπουλα, στις εικόνες των ειδικών απορρυπαντικών με τους μπλε και πράσινους κόκκους, στις ελκυστικές βιτρίνες, στο αφηρημένο ξέφρενο βάδισμα στους δρόμους, στο φλερτακι της πάλλευκης οδοντόκρεμας, στην άρνηση της δεσποινίδος στο ψηστηρι του άγνωστου περιθωριακού νεαρού στην Ομόνοια - α να χαθείς βλάκα - , στις ειδικές μέρες και ώρες που ο κόσμος έχει χαρές και εορτές, ψωνίζει και ψωνίζεται, στον θαυμασμό για το άψογον του μηχανήματος, τελικά όπου και όποτε οι πληγές μας σωπαίνουν, η εξουσία μιλά, λειαίνει στους ήχους του τροχού στο μέταλλο, βγάζοντας ... σπίθες. Κι αυτή τη μακάβρια καθημερινή μελωδία, η Αριστερά φαίνεται να μην την έχει πάρει και πολύ στα σοβαρά. Την απωθεί αλλά δεν την πολεμά και δεν την καταστρέφει. Μιλά για την λιτότητα. το πάγωμα των μισθών, για το πόσο καλά θα ήταν αν ... Αλλά ... δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το κατά πόσο στην πράξη, αρνείται να παίξει τον ρόλο του νεροκουβαλητή, που θα βοηθήσει την εξουσία να λύσει τις αντιφάσεις της, που κάποιες τεχνικές και ίσως λίγο εξυπνάδα χρειάζονται μόνο σήμερα, με τα τεχνικά μέσα που πια υπάρχουν, για να λυθούν. Έτσι τραγουδώντας ο εργάτης το "πάγωσε η τσιμινιέρα ", κάθε άλλο παρά αρνείται τον συγκεκριμένο ρόλο του, αλλά αντίθετα αποδέχεται παραπονιάρικα την αδυναμία του να τον αρνηθεί, και δένεται συναισθηματικά, περισσότερο από όσο πριν, μαζί του. Έτσι παρατηρεί κανείς το τραγικό φαινόμενο, φορείς της Αριστεράς, να καλλιεργούν στα μέλη τους την αγάπη, για ότι το πιο μίζερο και νεκρικό κουβαλανε. Κάπως έτσι ο κωφάλαλος καμαρώνει μαζοχιστικά, απέναντι σ αυτούς που λαλουν κι ακούν τη λαλιά τους.

  Τι κάνουμε τότε τώρα? Στα σίγουρα δεν επιχειρούμε να συγκροτήσουμε μια "ολοκληρωμένη" ? ... πολιτική για την πολιτιστική παρέμβαση, με τι πλάτες άλλωστε. Τώρα δημιουργούμε ρήγματα, αποσπασματικές ενέργειες, πρωτοβουλίες, οι οποίες παρεμβαίνοντας, απελευθερώνοντας αν θέλουμε, αυξάνουν το βαθμό συνειδητοποίησης μας, και ανοίγουν προοπτικές στο γεγονός της παραγωγής της ζωής μας, από εμάς τους ίδιους.

  Κυρίαρχο φαινόμενο στο φοιτητικό χώρο σήμερα, μια γυμνασιακή αντίληψη σπασικλιαστικη είτε λούφας σε σχέση με τα μαθήματα, και παρά πέρα μια αποτελμάτωση, συνδυασμένη με ένα έντονο φαινόμενο αποξένωσης, μοναξιάς, έλλειψης επικοινωνίας, και μιας παθητικής αντιμετώπισης τους, δηλαδή απογοήτευση και πλήξη. Συχνά μιλώντας για επικοινωνία, μιλάμε για κάτι που χάθηκε. Πιστεύω πως πρέπει να μιλάμε για κάτι που θέλουμε και ποτέ δεν υπήρξε. Πρέπει να φτιάξουμε γέφυρες για να επικοινωνήσουμε, την ώρα που ... μαζεύονται μηχανές για να καταστρέψουν και τους λίγους χώρους επικοινωνίας που απομένουν, την ώρα που ενώ είμαστε όλοι μαζί, δεν κάνουμε τίποτε όλοι μαζί. Σε αυτούς τους χώρους στους οποίους το παιχνίδι είναι σε δίωξη, παραμονεύουν οι ελπίδες μας. Να ξανακερδίσουμε με την καθημερινή μας πολιτική πράξη - και όχι με Πολιτικές - το υπέρ πάντων ανθρώπινο δικαίωμα, να αντιμετωπίζουμε τη ζωή και τα προβλήματα της, με την σοβαρότητα ενός παιδιού που χαίρεται το παιχνίδι του. Αν έχουμε ζήσει τη μιζέρια καιρός να ανακαλύψουμε τη δυναμική της. Καιρός να βρουν τη θέση τους, στα βάθη του σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας, όσοι πόθησαν να γράψουν την ιστορία της.